تعاریف:

سيستم ها و تجهيزات اعلام حريق :


هدف اصلي استفاده از اين سيستم ها كشف و اعلام حريق در ساختمانها و يا محوطه هاي باز صنعتي مي‌باشد. بايد دانست كه سيستم اعلام حريق قادر به جلوگيري از بروز آتش سوزي نيست و در واقع هدف اصلي اين سيستم ها كشف حريق در مراحل اوليه آن مي‌باشد. به طور كلي سيستم اعلام حريق متشكل از دو جزء اصلي است: كنترل مركزي و تجهيزات ميداني. تجهيزات ميداني شامل ورودي ها و خروجي ها هستند. ورودي ها به نوبه خود شامل دتكتورهاي (آشكارسازهاي) اعلام حريق و شستي ها (كال پوينت ها ) مي‌شوند. خروجي هاي سيستم نيز يا تجهيزات خبر دهنده صوتي و يا ديداري هستند و يا عملگرهايي كه متناسب با شرايط و ويژگيهاي محل مورد استفاده سيستم هاي اطفاء را فعال مي‌كنند و يا سيستم هاي تهويه را متوقف ميكنند و يا درهاي ورودي و خروجي را باز يا بسته مي كنند. سيستم هاي اعلام حريق به طور كلي به دو دسته آدرس پذير و كانونشنال (متعارف) تقسيم مي‌شوند. تست خودكار است كه در هر ثانيه يك بار انجام می شود.

دتكتورها يا آشكارسازهاي اعلام حريق :


آتش يا حريق يك واكنش شيميايي است كه چندين محصول ايجاد مي‌كند. اين محصولات عبارتند از : انرژي نوراني (مريي يا غير مريي) ،‌ گرما و دود. براين اساس وجود غيرمعمول اين سه محصول را مي‌توان نشانه اي از وجود آتش دانست. هر چند گاهي منابع يا پديده هاي ديگري نيز ممكن است اين محصولات را توليد كنند مثلا اگزوز ماشين هاي احتراقي هم دود ايجاد مي‌كند و هم گرما ويا بخاريهاي الكتريكي كه انرژي نوراني و گرما توليد مي‌كنند اما هيچكدام از اينها آتش محسوب نمي‌شوند. دتكتورهاي اعلام حريق تجهيزاتي هستند كه نسبت به اين پديده ها (نور - گرما - دود ) حساس مي‌باشند و تا حد ممكن تشخيص ميدهند كه آنچه حس مي‌كنند آتش واقعي است يا نه. در واقع شايد بشود گفت خصيصه هاي ديگري نيز براي آتش وجود دارد كه معلوم مي كند آنچه در حال وقوع است آتش مي‌باشد يا پديده اي مشابه آن است. به طور مثال انرژي نوراني ساطع شده از يك بخاري الكتريكي داراي مقدار ثابتي است در حاليكه آتش همين انرژي نوراني را با نوسانات و تغييرات زماني در محيط انتشار ميدهد.
به طور كلي دتكتورهاي حريق نسبت به يك يا بيشتر از اثرات يا محصولات آتش حساس بوده و آنها را كشف يا آشكار مي كنند. گرما (و افزايش دما) ، دود و تشعشعات نور(شامل مريي و غير مريي) محصول و يا اثر آتش مي‌باشند. بر اين اساس انواع دتكتورهاي اعلام حريق عبارتند از : دتكتوردودي ،‌ دتكتور حرارتي،‌ دتكتور شعله . به غير از دسته بندي بر اساس اثر يا محصول ،‌ دسته بندي هاي ديگري نيز وجود دارد كه با توجه به پوشش نقطه اي ( محلي ) يا پوشش خطي يا سطحي ،

انواع اين دتكتورها را از يكديگر متمايز مي‌سازد كه به اين شرح مي‌باشند:


  • دتکتور یا آشکارساز فوتوالکتریک (نوری) و یونیزاسیون (فرایند فیزیکی) ، دتكتورهاي دودي مكشي (Aspirating Smoke Detector)
  • دتكتورهاي حرارتي نقطه اي ،‌دتكتورهاي حرارتي خطي (Linear Heat Detector) ‌يا دتكتورهاي حرارتي كابلي و...
  • دتكتورهاي تركيبي (دودی و حرارتی)
  • دتكتورهاي شعله

سيستم ها و تجهيزات آشكارسازي گاز:


هدف اصلي استفاده از اين سيستم ها و يا تجهيزات كشف و آشكار نمودن وجود گاز و آگاه نمودن افراد از وجود گاز در محل ( محل كار همچون صنايع و يا محل زندگي و تردد) مي‌باشد . اين تجهيزات علاوه بر اندازه گيري مقدار گاز قادر به هشدار دادن به افراد مسئول و حاضر در محل نيز هستند. بايد دانست كه هدف اصلي استفاده از اين تجهيزات اعلام خطر نشت گاز مي‌باشد.





دتکتور دودی و حرارتی/ مرکب (Multi Sensor Detector):


دتکتور ترکیبی یا مولتی سنسور (Multi Criteria)، دتکتوری است که همزمان دود و دما را تشخيص مي دهد. در واقع دو نوع دتکتور دودی و حرارتی ثابت در اين نوع دتكتور مجتمع شده است. نحوه ي پردازش سيگنالهاي دود و دما و چگونگي استفاده از آنها به عنوان سيگنال اعلام حريق در سازنده هاي مختلف از يكديگر متفاوت است. به عنوان مثال بعضي سازندگان با افزايش دماي محيط حساسيت بخش تشخيص دود افزايش يافته و دتكتور سريعتر از حالت معمول اعلام حريق مي نمايد. دتکتورهای ترکیبی نه تنها احتمال خطا در تشخیص آتش را کاهش می دهند ، بلکه مشكلات محيط زيستي دتكتورهاي يونيزاسيون را نداشته و مي توانند جايگزين مناسبي براي آنها باشند. از دتکتور های ترکیبی در بازه وسیعی از مکان ها مانند کتابخانه ها ،اتاق های بایگانی، اتاق های هتل ها ، بیمارستان ها و جاهايي كه سرعت عمل سيستم اعلام حريق حياتي است استفاده كرد.





شستی اعلام حریق – كال پوينت:


شستی های اعلام حریق، یکی از اجزای تشکیل دهنده سیستم اعلام حریق هستند که برای فعال كردن سيستم اعلام حریق بصورت دستی توسط افراد مورد استفاده قرار می گیرند. در شرايط پر استرس حريق امكان فعال كردن سيستم اعلام حريق به صورت سريع ،‌آسان و امن توسط شستی اعلام حریق فراهم مي شود.
. شستی های اعلام حریق دستی در دو نوع شیشه شکستنی و فشاری برگشت پذير موجود هستند. شستي اعلام حريق دارای یک میکروسوئیچ است که با شكستن شيشه يا فشار دادن دگمه ي تغيير وضعيت پيدا كرده و باعث ارسال سيگنال به پنل اعلام حريق مي شود.
محل نصب شستی ها باید در مسیر خروجی های ساختمان ها و در مکان های قابل مشاهده و در دسترس باشد تا افراد در هنگام آتش سوزی به راحتی بتوانند به آنها دسترسی پیدا کرده و از طريق آن سيستم اعلام حريق را فعال كنند.

كمترين حد قابل انفجار (Lower Explosive Limit, LEL) :


كوچكترين نسبت حجمي گاز يا بخار در هوا است كه قابل انفجار مي‌باشد.اين نسبت حجمي را معادل با 100% LEL فرض مي‌كنند. اين نسبت به عنوان نمونه براي گاز متان 5 % ،‌ گاز اتان 3% ،‌ پروپان 2.1 % ،‌ بوتان 1.8 % و هيدروژن 4% است. بنابراين 5% حجمي متان در هوا معادل با 100% LEL است و 2.5% حجمي متان در هوا معادل با 50% LEL خواهد بود. بر اين اساس چنانچه درصد گاز متان موجود در هوا در مكاني كمتر از 5 % باشد ،‌ وقوع انفجار امكانپذير نيست.



بيشترين حد قابل انفجار (Upper Explosive Limit , UEL ):


بزرگترين نسبت حجمي گاز يا بخار در هوا است كه قابل انفجار مي‌باشد. اين نسبت به عنوان نمونه براي گاز متان 15 % ،‌ گاز اتان 12.4% ،‌ پروپان 9.5 % ،‌ بوتان 8.4 % و هيدروژن 75.5% است. بر اين اساس چنانچه درصد گاز متان موجود در هوا در مكاني بيشتر از 15% باشد ،‌ وقوع انفجار امكانپذير نيست.



زمان پاسخ (Response Time) :


فاصله زماني بين لحظه افزايش مقدار گاز ورودي به دتكتور گاز و لحظه اي كه خروجي يا نمايشگر آن به مقدار مشخصي (مثلا 90% مقدار نهايي ) مي‌رسد را زمان پاسخ مي‌گويند.